Ochronka Macierzy Szkolnej w Praust
Budynek w Pruszczu Gdańskim na ulicy Zwycięstwa 2 (Werderstrasse), w którym w okresie
Wolnego Miasta Gdańska mieściła się ochronka Macierzy Szkolnej (numer 17).
Gdańska Macierz Szkolna to polska organizacja oświatowa w WMG, w latach
1921–1939. W okresie kilkunastu lat Macierz Szkolna stworzyła kompletny system
szkolnictwa polskiego: od ochronek dla kilkuletnich dzieci, szkół wraz z opieką lekarską,
koloniami letnimi i bursami dla uczniów.
Szkoły, ochronki oraz biblioteki polskie w okolicy Praust znajdowały się:
-Orunia (numer 8),
-Trąbki Wielkie (numer 11),
-Cieplewo,
-Pszczółki (numer 16)
-Ełganowo (numer 14),
-Kolbudy (biblioteka polska),
-Postołowo,
-Piekło (numer 15)
-Szymankowo.
W Pruszczu Gdańskim do ochronki uczęszczało 11 dzieci. Dom wynajął kolejarz Feliks Sitowski.
Z Księgi Pamiątkowej kolejarzy polskich z rejonu Pruszcza autorstwa Józefy Krośnickiej:
FELIKS SITOWSKI
Feliks Sitowski urodził się 28 lutego 1889 roku.
Od 31 maja 1920 r. był pracownikiem Polskich Kolei Państwowych w Wolnym Mieście Gdańsku. W latach 30-tych zatrudniony był na
przystanku Lipce (Guteherberge).
Mieszkał z rodziną w Lipcach, w budynku stacyjnym. Był wzorowym pracownikiem. Jako Polak należał do kilku polskich
organizacji, działających na terenie WM Gdańska: do Gminy Polskiej - Związku Polaków, Zjednoczenia Zawodowego Polskiego i
do społeczno-kulturalnych stowarzyszeń kolejarzy. Swój niewielki domek w Pruszczu przy Werderstrasse oddał w dzierżawę
Macierzy Szkolnej, która w 1935 roku zorganizowała w nim ochronkę dla polskich dzieci.
Przed samym wybuchem wojny Feliks Sitowski został zaaresztowany. Miał już skończone 50 lat. 31 sierpnia hitlerowcy dowieźli
go do szkoły w Pruszczu Gdańskim (ówczesna nazwa: Praust), zamienionej na areszt śledczy.
Było tam już kilku więźniów. Następnego dnia, w pamiętny piątek 1 września 1939 r., Niemcy zwozili do tej szkoły Polaków niemal z całych Wyżyn Gdańskich - mężczyzn i kobiety. Wszyscy mężczyźni byli podczas przesłuchania nieludzko bici i przez cały czas pobytu (3-4 dni, nieliczni dłużej) maltretowani i poniżani w różny sposób. 8 września 1939 r. Feliks Sitowski został osadzony w Stutthofie jako więzień polityczny Numer 3682.
W kwietniu 1940 r. został wysłany transportem zbiorowym ze Stutthofu do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen-Oranienburg
k. Berlina, a stamtąd do kamieniołomów w Mauthausen-Güsen.
Zginął tam 22 czerwca 1941 roku.
Jesienią 1939 r. rodzina Feliksa Sitowskiego została pozbawiona wszelkiej własności i wysiedlona z ziemi
gdańskiej. Po wojnie wrócili. Obecnie syn Feliksa Roman Sitowski i córka Jadwiga Ringwelska mieszkają w Pruszczu Gdańskim.
Ich przedwojenny domek zachował się.
Rodziny kolejarskie mieszkające w Pruszczu, czynnie działające w organizacjach polskich.
Były to rodziny m.in:
Antoniego Aniołowskiego,
Feliksa Muchy (był kierownikiem filii Gminy Polskiej- Związku Polaków, mężem zaufania Macierzy Szkolnej i opiekunem świetlicy, założonej w Pruszczu),
Feliksa Warczyńskiego (znany był ze zdecydowanej obrony praw Polaków, w tym prawa do używania języka polskiego i posyłania dzieci do polskiej szkoły, za co był prześladowany przez jako ,,fanatyczny Polak”).
Jana Dampskiego,
Pawła Budzisza (należał do Rodziny Kolejowej, Kolejowego Klubu Sportowego, Związku Urzędników Kolejowych),
Wiktora Garczyńskiego (był członkiem zarządu tutejszej filii Gminy Polskiej - Związku Polaków i mężem zaufania Macierzy Szkolnej),
Maksymiliana Gołombiewskiego (był kierownikiem filii Zjednoczenia Zawodowego Polskiego i członkiem zarządu pruszczańskiego oddziału Towarzystwa Byłych Powstańców i Wojaków).
Polecamy:
Gdańska Macierz Szkolna, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=GDA%C5%83SKA_MACIERZ_SZKOLNA_%281921%E2%80%931939%29
Czas pogardy, https://praust.wordpress.com/2015/11/04/czas-pogardy-nazistowskie-obozy-w-okolicy-praust-pruszcz-gdanski/
