Łączna liczba wyświetleń

sobota, 28 października 2017

Najstarszy obóz służby pracy w WMG: Pruska Karczma/ PrausterKrug

Materiały jakie poczytacie poniżej dotyczą okolic Pruskiej Karczmy (Prauster Krug) oraz okolic obozu Graniczna Wieś/ Grenzdorf. leśniczówki nazywanej od osoby tam urzędującej- Forsthaus Bobe, Forsch Bobe z Woyanower Wald/ Prausterkrug

Informacje na temat mieszkańców Woyanower Wald, Forsthaus Bobe

http://www.westpreussen.de/cms/ct/ortsverzeichnis/details.php?ID=7079
oraz na temat Prauster Krug:

http://www.westpreussen.de/cms/ct/ortsverzeichnis/details.php?ID=5257
Wycinek mapy z omawianego rejonu:




Na mapie zaznaczyliśmy
Drogę od Pruskiej Karczmy do Błotni
< długa zielona kreska>

Kamień o nazwie Gwiazda Ziemanna.(Ziemiannstern) 
Warto zajrzeć do publikacji o pruskich kamieniach:
Obóz Graniczna Wieś. Pomiędzy nimi znajduje się leśniczówka Forsthaus Bobe





Temat drogi i obozu badaliśmy wpierw w leśniczówce Graniczna Wieś. Leśniczówka dziś:


Obejście leśniczówki Graniczna Wieś




Grób przy drodze- mogiła Gustawa Lenorta zamordowanego przez Rosjan w 
1945 - był to teść ówczesnego leśniczego niemieckiego, który
zdecydował się z rodziną wyjechać na Zachód. P.an Gustaw do śmierci zajmował się gospodarstwem i obejściem leśniczówki.







 Tak wyglądała leśniczówka i stodoła kiedyś:













Kamień Gwiazda Ziemmana w okolicy leśniczówki:







Najstarsza odnaleziona przez nas mapa Prauster Krug




Historyk, pan Jan Daniluk pisze:
Jednym z filarów remilitaryzacji Wolnego Miasta Gdańska po 1933 r. był
wzmożony proces szkoleń, ćwiczeń z bronią oraz wprowadzenie w życie
de facto zakamuflowanego systemu poboru do wojska. Temu ostatniemu
służyć miała m. in. zreformowana Służba Pracy (Arbeitsdienst). Wpierw (w 1933 r.) kierowanie nią przejęły gdańskie struktury SS. W 1934 r. przemianowano Służbę Pracy
na Gdańską Państwową Służbę Pomocniczą (Danziger Staatlicher Hilfsdienst, dalej: DSH). Pojawiła się także nowa ustawa, która wprowadzała rok przymusowej pracy fizycznej połączonej ze szkoleniem wojskowym w obozach o surowej dyscyplinie.
Przed specjalnymi komisjami lekarskimi DSH musiał stanąć każdy obywatel gdański w wieku od 17 do 25 lat, choć (teoretycznie) sama służba była dobrowolna. W przypadku uchylania się przed badaniami delikwentowi groziła kara więzienia lub grzywny. Władze gdańskie stosowały ponadto środek przymusu w postaci groźby utraty przez młode (bezrobotne) osoby świadczeń socjalnych, jeśli te odmówią służby w DSH. Co ważniejsze,
DSH zaczęła także wysyłać gdańszczan do wschodniopruskich obozów, gdzie pod pretekstem odbycia ćwiczeń sportowych przechodzili szkolenie wojskowe pod okiem niemieckich instruktorów z ramienia Reichswehry/ Wehrmachtu.
 Na terenie WMG praca w ramach DSH sprowadzała się (poza ćwiczeniem dyscypliny na wzór wojskowy) m.in. do pomocy podczas żniw czy przy hodowli, budowie dróg, pracach ziemnych na terenie lotniska, osuszaniu obszaru portowego. Obozy Arbeitsdienst, a następnie DSH, funkcjonowały w co najmniej pięciu lokalizacjach. Najstarszy z obozów, założony jeszcze w 1932 r. (jako ośrodek do prac interwencyjnych w ramach Arbeitsdienst), istniał w Pruskiej Karczmie (Prausterkrug).




Wjazd do Pruskiej Karczmy od Granicznej Wsi :






Droga z Prauster Krug (Pruskiej Karczmy) na Błotnię


Jego zabudowania znajdowały
się w rejonie tamtejszej leśniczówki, przy drodze prowadzącej do
położonej 3,5 km. dalej wsi Błotnia (Braunsdorf).





Leśniczówka Pruska Karczma 2017



Leśniczówka Pruska Karczma 2017




Leśniczówka Pruska Karczma 2017



Zdjęcie zgrupowania Reichsarbeitsdienst (RAD; niem. Służba Pracy Rzeszy)
prawdopodobnie w Prauster Krug

https://pl.wikipedia.org/wiki/Reichsarbeitsdienst




Widok z omawianej drogi w kierunku na leśniczówkę:



Drogę tą zresztą
wybudowano właśnie siłami DSH.

Droga z Pruskiej Karczmy w kierunku Błotni


Droga z Pruskiej Karczmy w kierunku Błotni


Pozostałe obozy działały także w Kątach Rybackich (Bodewinkel), a na terenie samego Gdańska w rejonie dzisiejszej ul. Wałowej (obóz znajdował się na nieistniejącej obecnie
ulicy Jakobswall), w twierdzy Wisłoujście oraz w nieistniejącym forcie Płonia Wielka (Fort Neufähr). Bliźniacza, żeńska organizacja (Danziger Frauenarbeitsdienst) miała wpierw własny ośrodek na terenie majątku
Stawowie (Hochwasser; dziś na granicy Gdańska i Sopotu), http://www.stawowie.pl/html/historia002.htm
następnie w Pręgowie (Prangenau) i w Wiślince (Wesslinken).
Liczba osób przebywających jednorazowo w obozach DSH w latach 1934–1935
wynosiła zazwyczaj ponad 2000 osób następnie została zredukowana do
poziomu około 500-1000 (lata 1936–1937). Zmiana ta wynikała
prawdopodobnie z kierowania coraz to większej liczby osób bezpośrednio
do obozów w Prusach Wschodnich.
Nie jest do końca jasne, jak długo działały wymienione powyżej obozy.
Faktem jest, że 1 kwietnia 1939 r. dotychczasowa DSH została
przemianowana na Gdańską Służbę Pracy (Danziger Arbeitsdienst; DAD),
której struktury już po wybuchu II wojny światowej zostały zunifikowane
z Służbą Pracy Rzeszy (Reichsarbeitsdienst; RAD) i stały się
jednocześnie podwalinami budowy nowych struktury tej masowej organizacji
paramilitarnej w nowym Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie. Było to o
tyle łatwe, że zarówno DSH, jak i DAD były już wcześniej
zorganizowane na wzór swojego odpowiednika w Rzeszy, RAD właśnie.

Korespondencja dotycząca leśniczówki i terenów przyległych z strony danzig.org:
http://www.zeppelinbelege.org/modules.php?op=modload&name=Gallery&file=index&func=showmedia&img_id=3133
http://www.danzig.org/pl/gallery/?cat_id=123&gallery-img-id=2459



















Jeśli pojawia się nowe materiały a przed nami kilka ciekawych spotkań to edytujemy informacje. Dziękujemy za uwagę i za wizytę






piątek, 27 października 2017

Warcz/ Wartsch- mała, niesamowita miejscowość blisko Praust

Ciekawostki z terenu oraz starsze domy oraz rożne historie z terenów wokół Praust
przygnały nas do małej miejscowości Warcz./ Wartsch

http://www.westpreussen.de/cms/ct/ortsverzeichnis/details.php?ID=4569

Mieszkańcy Wartsch:
http://www.stammbaum-staeck.de/Joomla/index.php/adressbuch/danzigiger-lkr-1888/orte-danziger-hohe-1888/127-wartsch-einwohner-1888

Mapa Schroetter-Danzig 1796-1802

Mapa Schroetter-Danzig 1796-1802




Mapa Reymann-a:



Wartsch- mapa messtichblatt
http://solectwowarcz.wixsite.com/solectwowarcz/historia
O to wiadomości z starego forum pruszcz a także ciekawostki do których i my dotarliśmy.
W dniu 15 maja 1350 roku komtur gdański Heinrich von Rechter
http://www.gedanopedia.pl/index.php?title=RECHTER_HEINRICH_von
zaświadczył odrębnym dokumentem, że właściciel wsi Michał oraz Jeszko i Mikołaj będący sędzia ziemskim sprzedali Lekautowi ze Świncza i jego braciom połowę Warcza. Warcz był majątkiem, w którym za czasów krzyżackich mieścił się dwór zakonny komturii gdańskiej.

Jedyny taki plan i szkic miejscowości opublikowany w książce Johna Muhla "Geschichte des Gutes Wartsch ; Studien zur westpreussischen Gütergeschichte. 2, Geschichte des Gutes Wartsch"
http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=56736








 Niewielka wieś w sąsiedztwie Domachowa i Mierzeszyna w gminie Trąbki Wlk
założona przez zakonne Państwo krzyżackie
http://www.ksiegipruskie.bydgoszcz.ap.gov.pl/projekt/zapiski.php?id_data=293&id=9&id_nr=15633
reprezentowane przez komtura
gdańskiego Zygfryda Walpota von Bassenheim,(1372–1384 Danzig), który nadał w Gdańsku w dniu 11 listopada 1380 roku przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim Hermannowi Trankotowi. W przywileju tym zlecono mu jako sołtysowi zasiedlenie dóbr Warcz i zbudowanie w nich młyna.
Zygfryd Walpot (Waldbott) von Bassenheim-a
a według nas :
 Siegfried Walpot von Bassenheim 
https://de.wikipedia.org/wiki/Waldbott_von_Bassenheim
https://de.wikipedia.org/wiki/Bassenheim
http://www.dr-bernhard-peter.de/Heraldik/waldbott.htm



Zygfryd-  Siegfried Walpot von Bassenheim - szukaliśmy tego pana dłuższy czas gdyż wg. nas mylony jest z  Heinrich Walpot von Bassenheim i to temu panu niesłusznie przypisuje się powstanie Pasym-ia.

https://de.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Walpot
http://www.imperialteutonicorder.com/id74.html  
Być może Zygfryd miał na drugie imię Heinrich ale jak to zwykle bywa w spolszczeniach i rożnych publikacjach mamy do czynienia z wieloma różnymi nazwami tego komtura.np. Zygfryd von Passenheim . Od nazwiska Bassenheim ku jego czci nadano nazwę Passenheim https://pl.wikipedia.org/wiki/Pasym#Nazwa_miejscowo.C5.9Bci
Dotychczasowa kariera zakonna Zygfryda Walpot von Bassenheim -  wyglądała następująco:<Sławomir Jóźwiak Funkcjonowanie centralnych
organów władzy Zakonu Krzyżackiego w Prusach u schyłku XIV wieku
http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Komunikaty_Mazursko_Warminskie/Komunikaty_Mazursko_Warminskie-r1999-t-n3/Komunikaty_Mazursko_Warminskie-r1999-t-n3-s311-333/Komunikaty_Mazursko_Warminskie-r1999-t-n3-s311-333.pdf
toruński komtur domowy 11 II 1368 r.
komtur ostródzki 1 III 1370 21 IV 1372
komtur gdański 1372 2 1 1384
komtur elbląski(1394-1396)
============
Według ksiąg komturstwa gdańskiego młyn ten w dniu 28 sierpnia 1425 roku
komtur gdański Konrad von Baldersheim nadał na prawie chełmińskim Janowi
Krigowi wraz z 2 łanami ziemi (łan chełmiński był równoważny włóce
chełmińskiej i liczył 30 mórg, czyli ok. 17,955 ha).
"169. B.m., 28 sierpnia 1425
Konrad<Conrad> von Baldersheim, komtur gdański, nadaje na prawie chełmińskim Janowi Krigowi młyn we wsi Warcz z 2 łanami ziemi.
"170. Gdańsk, 24 czerwca 1425
Konrad von Baldersheim, komtur gdański, wydzierżawia Mikołajowi Frone na 10 lat łąkę i pastwisko, położone na tamie między garbarnią i rowem młyńskim, przez które przechodzi ścieżka spacerowa braci krzyżackich.
http://www.ksiegipruskie.bydgoszcz.ap.gov.pl/projekt/zapiski.php?id_data=293&id=9&id_nr=15633





Geschichte der deutschen Ordens-Commende Griefstedt Autorzy J.G. Anderson
>http://www.trabkiw.ug.gov.pl/ug/index.php








Młyn Pulvermühle Wartsch








Dzięki uprzejmości pana Zbyszka Krzywego obejrzeliśmy odnowioną posiadłość na pograniczu Kleszczewa i Warcza. Nad Kłodawą znajdował się tam Pulvermühle czyli młyn prochowy.  https://de.wikipedia.org/wiki/Pulverm%C3%BChle
Zdjęcia udostępnione przez obecnego właściciela pana Zbyszka Krzywego jak było :


















Wejście do młyna strzeże zabytkowa brama, którą wg. informacji odratował z Zaskoczyna i ma pełną dokumentacje tego faktu.







Prezentujemy Wam zdjęcie jakie pan Zbyszek otrzymał od dawnych mieszkańców i kilka zdjęć z tego przepięknego miejsca:
Obecnie:



Kiedyś:<1944 rok> Zdjęcie z wizyty dawnych mieszkańców :


Ciekawostką z tego zdjęcia są widoczne kolumny wejściowe, które zdobiły ten dom. Obecnie są zabrane i zdobią inne wejście . To chyba jakiś<?>lokalny spór bo mimo urzędowej wiedzy nowy właściciel nie chce oddać słupków a według nas powinny wrócić do młyna. Ciekawostką jest że najprawdopodobniej kula ozdobna<obecnie lew :) > może być dalej w ziemi młyńskiej. Mamy nadzieję że kolumny wrócą do młyna a w zamian młyn zakupi lwy aby mogły strzec dalej posesji?
Wpis do ewidencji zabytków:
Słupki przeniesione z dawnego zespołu młyna w Warczu i ustawione jako oprawa wjazdu na posesję
Elementy zachowane:
-słupki wykonane z granitu
-słupki o kwadratowej podstawie, zwieńczone kamienna kulą
-trzon słupka pokryty geometryczną dekoracją płaskorzeźbioną; w części górnej napis „ANNO” i „1672


http://www.trabkiw.ug.gov.pl/samorzad/zabytki/warcz/wa_09.pdf









Odnowiony teren obecnie:











Kolejna ciekawostka z terenu to słup granitowy z napisem Dreyling Danzig








Udało nam się odszukać iż są to insygnia mistrza Dreyling Steinmeister und Architekt
Z funkcjonowaniem cmentarzy nieodłącznie związana była działalność
firm kamieniarskich. W drugiej połowie XIX w. w gdańskiej prasie,
głównie w największych dziennikach
(„Danziger  Zeitung”  i  „Danziger  Neueste  Nachrichten”),  pojawiały  się
reklamy  kilkunastu  zakładów kamieniarskich oferujących sprzedaż
pomników nagrobnych. Najczęściej publikowano reklamy firm:
Adlera, Albrechta (ryc. 3), Otto Bartscha, Dreylinga, Kielbcha, Mertena,
Kretschmanna, Reicha, Wilhelma Böhnke, Gerharda Christiana
Reklamy firm: „W. Dreyling Steinmeister und Architekt”
(w ofercie gotowe dzieła — pomniki, nagrobki w kształcie urn, waz, obelisków, płyt i figur z polerowanego granitu syjenitu, marmuru, prace z piaskowca) oraz
„B. Adler Kunstschmiede, Fabrik für Eisenconstructionen” (oferowano kraty — obejścia a poza tym bramy, schody, kandelabry, itp.), H. Rothstein,
Illustrierter Führer durch Danzig und Umgegend
, Danzig 1902, s. 18, 29.
Dreyling http://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=16113
http://rcin.org.pl/Content/54978/WA308_75193_P331_Pracownicy-cmentarni_I.pdf

I jeszcze jedna ciekawostka z terenu. Potężna tablica odnaleziona na kole młyńskim:





Niestety nie udało nam się odnaleźć takiej firmy w dawnym Wrzeszczu. Może Państwo cos wiecie na ten temat?
============

Kolejna ciekawostka z mapy to młyn, zapora? na terenie kompleksu Gut Wartsch
Więcej o młynach w rejonie Praust:

http://praust.blog.pl/2017/02/21/prauster-muhle/



Gut Wartsch
Szukając informacji o Warcz-u trafiliśmy na odnośnik do "dziwnej rzeźby:"oraz dworu  w Warczu/ Gut Wartsch, Zaznaczony na mapie  młyn- w tym miejscu znajduje się dawny transformator. Dzięki uprzejmości właściciela posesji pana Mielnika możemy zaprezentować Wam kilka zdjęć z tego dawnego terenu. Ponadto przygnało nas w te miejsce poszukiwanie tajemniczej rzeźby.



Budynek transformatora w dawnym zespole pofolwarcznym z 1920 roku.
http://www.trabkiw.ug.gov.pl/ug/index.php/pl/o-gminie/zabytki
http://www.trabkiw.ug.gov.pl/samorzad/zabytki/warcz/wa_07.pdf


Transformator. Stan obecny na sierpień 2017:







Zeszliśmy także do piwnicy po dawnym budynku. To miejsce już zwane miejscową legendą miało być dawnym miejscem po budynku krzyżackim. Z map które odszukaliśmy w książce Johna Muhla wynika iż jest to jeden z najstarszych kompleksów budynków na terenie wsi Warcz. Zajrzyjmy:
Wejście do piwnicy i lokalne historyjki o sieci tuneli łączących te posiadłość z młynem.











Obok znajduje się ten budynek:


Być może z dwóch budynków stworzono jeden? Istnieje takie prawdopodobieństwo.

Dawny zespół dworsko-parkowy z folwarkiem z XIX wieku.
 
 










Inne zabudowania: 








Budynek gospodarczy II w dawnym zespole dworsko-parkowym z 1920 roku.
http://www.trabkiw.ug.gov.pl/samorzad/zabytki/warcz/wa_05.pdf
 
 









Budynek gospodarczy I w dawnym zespole dworsko-parkowym z 1920 roku.
http://www.trabkiw.ug.gov.pl/samorzad/zabytki/warcz/wa_04.pdf























Budynek stodoły w zespole pofolwarcznym z 1920 roku.
http://trabkiw.ug.gov.pl/samorzad/zabytki/warcz/wa_06.pdf
 






Park w dawnym zespole dworsko-parkowym z XIX i XX wieku.
http://www.trabkiw.ug.gov.pl/samorzad/zabytki/warcz/wa_01.pdf
 

Podlegały mu okoliczne wsie pańszczyźniane. Wcześniej
należał do Gdańska, a od 1887 roku do powiatu ziemskiego Wyżyny Gdańskie.
Główne urzędy mieściły się w Gdańsku. W Żuławie mieścił się urząd okręgu,
a w Żuławie Wielkiej urząd stanu cywilnego. Ewangeliccy mieszkańcy
uczęszczali do kościoła w Juszkowie, a katoliccy w Pręgowie.
Odnotowana liczba mieszkańców:
1905 - 60;
1910 - 66.


Wartsch/ Warcz i okolice.
Do majątku należały następujące miejscowości (osady mieszkalne):
Zagórów (Bahrenberg),
Kaninchenberg, Kroenke(n) (Krymki),
Neu Wartsch(Neuwartsch) (Nowy Warcz),
Pulvermuehle ? https://pl.wikipedia.org/wiki/Prochowy_M%C5%82yn (Mlyniec; Gdańsk Młyniec),
Vossberg (Lisiki/ Warcz -Lisia Góra).

Ciekawostka:
w Warczu w 1772 roku w spisie ludności zanotowano kaszubską szlachecką
rodzinę Gołębiowskich Rejmannów (Johann) wywodzącą się z Gołębiewa
(parafia Godziszewo pod Gdańskiem). Spokrewniona jest ona z rodziną
Golombiewskich z Łęgowa (inna pisownia tego samego nazwiska) zanotowaną
tam w 1901 roku i Reimann Daniela oraz Christiana i Jacoba zamieszkałych
w 1772 roku w Błotni (Braunsdorf) koło Mierzeszyna.
Według protokołu wizytacyjnego biskupa Rozrażewskiego z wizytacji
parafii katolickich w powiecie kartuskim odbytej w 1583/84 roku Warcz
należał do parafii w Pręgowie.
Ciekawostki
1. W dniu 27 lipca 1449 roku wielki mistrz Konrad von Erlichshausen
https://pl.wikipedia.org/wiki/Konrad_von_Erlichshausen



Konrad von Erlichshausen
wydał w Warczu (gdzie był dwór zakonny podległy wójtowi zakonnemu z Cieplewa)
pismo skierowane do Johanna Kruse wolnego hrabiego księcia Johanna von
Cleve zu Horeide w sprawie gdańskiego mieszczanina Corta van Delena
skarżącego Dittricha Lufindorpa. Poza tym jest tu zawarta poręka Bruna
von der Eiche und Hansa Nogyela dla Corta von Dalena w powyższej sprawie
("Preussische Urkundenbuch").
https://www.deutsche-digitale-bibliothek.de/item/SC7EWY6V4PT7Y7J2VYDXEJHDNS3QZEUW
1449 Juli 27. Wartsch.
Hochmeister Konrad von Erlichshausen an Johann Kruse, Freigrafen des Herzogs Johann von Cleve zu Horeide, in der Sache des Danziger Bürgers Cort van Delen auf Klage des Dittrich Lufindorp. Dahinter Bürgschaft der Danziger Bürger Brun von der Eiche und Hans Nogyel für Cort von Dalen in obiger Sache.
http://www.spaetmittelalter.uni-hamburg.de/Urkundenbuch/pub/jh-Ic/jh-I10001.htm

2. Jak informuje nas "Trauregister der evangelischen Kirche in
Löblau/Danziger Höhe" w 1794 roku karczmarzem w Warczu był Christian
Roggenbuck (czyżby krewny Roggenbucków notowanych w Wojanowie?).
Dzieje rycerskiej wsi Warcz wg Petera von Groddecka "Familienbuch der
Familie von Groddeck - Groddeck"

Rodzinnej kroniki znanej rodziny gdańskiej Groddecków,
której przedstawicieli można było spotkać również i we wsi Praust i jej
okolicach m.in. w Warczu. Kronika ta i zawarte w niej informacje w znaczący
sposób powiększają stan wiedzy na temat wsi zarządzanej swego czasu przez ród
von Groddecków.
Niewątpliwą ciekawostką zawartą w kronice jest portret
pierwszej (?) właścicielki Warcza z rodu von Groddecków -Anny Renaty.
Autor informuje nas, że wieś jako majątek w 14 stuleciu była podzielona na 2 części
, a w 15. mieścił się w niej dom zakonny komturii gdańskiej.
W 1380 roku
wspomniana została w nim obecność młyna zbożowego z wolnym prawem połowu ryb,
a w
1417 roku browar (jeden z większych zakładów, jak na swoje czasy).

Po wojnie 13-letniej (1454-66) majątek przeszedł na własność miasta Gdańska,
które wydzierżawiło go kilkakrotnie przodkom Anny Renaty von Groddeck z domu
Wolff (drugiej żony Michaela Groddecka i córki burmistrza gdańskiego Samuela
Wolffa): gdańskiemu rajcy Tiedemannowi Giese,
potem gdańskiemu kronikarzowi
Christophowi Beyerowi.
Od 1617 roku majątek dzierżawił gdański mieszczanin
Rudolf Kleinfeld z Łaguszewa (w okolicach Ulkowych i Trąbek Wielkich).
Dwa lata przed swą śmiercią, a więc w
1640 roku, przekazał on Warcz swemu
synowi Reinholdowi, który odstąpił go jednakże w
rok później Janowi, czcigodnemu Ahasverusowi Koenigowi, również gdańskiemu
mieszczaninowi. Na podstawie zawartej umowy majątek przejmuje w
1643 roku
jego syn. Równocześnie, a więc po śmierci właściciela Łaguszewa Rudolfa
Kleinfelda, i z wekslem dzierżawy na Warcz znowu Albrecht I Groddeck
Łaguszewo opuścił i karczmę w Warczu z przynależnym do niego gruntem za 25
florenów rocznie jako następca Bauma wynajął. Wcześniej karczmę w Warczu
dzierżawił. W Warczu urodził mu się syn Albrecht II. (1638). W sumie z
małżeństwa z Marią miał 11 dzieci.
Przypuszczalnie również mógł on natychmiast wydzierżawić browar w Warczu
(w liście urodzinowym syna występuje jako "piwowar z Warcza"), zwłaszcza
mogła być sprzedana karczma w Warczu (Wartscher Krug) tak samo, jak
Waldkruege z Mallenczien, Shirsau - Prausterkrug i tylko w Warczu uwarzone
piwo.
W 1647 roku wybudowano w Warczu rezydencję pańską z sypialnią Pana burmistrza,
dom dla służby, zabudowania spichlerza ze stajnią, oborę, ogród różny,
stajnię dla wałachów i inne budynki.
Z nowo wybudowanej gorzelni i browaru
pozostały po pożarze tylko mury.
Karczma stała poza odgrodzonym płotem dworem razem z siedmioma chatkami i
zagrodą młyńską, którą wydzierżawiał Albrecht I. w 1647 roku, też pod takim
warunkiem, jak jego poprzednik Kaspar Braun (lub Baum) za 50 florenów
czynszu rocznie. Młyn był wówczas starą budowlą z dwoma gankami, trzema
stodołami, śluzą młyńską, jak i też dużym dworem.
Do młyna należała śluza
powyżej rzeki. Młynarz miał prawo wolnego przemiału na chleb dla dworu,
dla gorzelni i browaru i na kaszę.
W 1660 roku dwór musiał po wojnie
szwedzkiej być odnowionym. Przez długi czas młynarz nie mógł swego
gospodarstwa uporządkować, ponieważ w Rębielczu objął urząd sołtysa.
Albrecht I. od 1643 roku zamieszkał w karczmie, która była w dobrym stanie
i jako dzierżawca również młyna (od 1647 roku) mimo beznadziejnych
czasowych okoliczności tak wiele nabył, że w 1651 roku mógł nabyć w
Rębielczu własną posiadłość. Pochowany został w 1675 roku w kościele
w Rębielczu przed ołtarzem (był tam kamień nagrobny z inskrypcją i
lapidarium).
Od 1787 do 1798 roku Warcz dzierżawił Friedrich Theodor
Oehmchen, syn rajcy Johanna Mikołaja Oehmchena i Augusty Groddeck.

A historię Warcza i Sobowidza opisał Muhl J., Geschichte des
Domäne Sobbowits. Geschichte des Gutes Wartsch.
In: Quelle und Darstelung zu Geschichte Westpreußen, Danzig,
Kafemann i. Kommission, 4, 1925 u. 26.
Sytuacja demograficzna we wsi Wartsch w roku
1856 według "Topographisch -
statistisches Handbuch des Preussischen Staats".

 http://familienverband-groddeck.homepage.t-online.de/media/d09750d080483064ffff803ffffffff0.pdf
Portret pierwszego z rodu Groddecków właściciela Warcza Michaela Groddecka
ur. 24.12.1731 w Gdańsku, zm. 27.02.1800 w Gdańsku. Jego drugą żoną była
Anna Renata z d. Wolff córka burmistrza gdańskiego Samuela Wolffa.
źródło:
Peter von Groddeck "Familienbuch der Familie von Groddeck - Groddeck"
 http://www.groddeck.de/





Szkoła w Warczu:








Niestety nie posiadamy dawniejszych zdjęć,,,




Kamień z Warcza:
Szukając informacji o Warcz trafiliśmy na te artykuły.
http://www.paranormalne.pl/topic/34317-tajemnicza-rzezba/
http://wolneforumgdansk.pl/viewtopic.php?t=1446
Dzięki uprzejmości pana Mielnika pokazujemy Wam ten monument oraz!!! inny, który był na terenie Gut Wartsch. Przypomina troszkę głowę jelonka z liśćmi lub porożem. Może zobaczycie coś innego.








Kamień z wizerunkiem jelonka?



Ponieważ wymieniono artystę, rzeźbiarza i być może twórce tej rzeźby wspominamy o jednym z najciekawszych osób działających lokalnie. Spróbujemy dowiedzieć się czy pan Zygmunt Bukowski mógł być twórcą tych rzeźb a teraz kilka informacji o wspomnianym..
Zygmunt Bukowski





http://www.trabkiw.ug.gov.pl/ug/index.php/honorowi-obywatele/zygmunt-bukowski
http://kociewiacy.pl/main/index.php?option=com_content&task=view&id=264&Itemid=78
http://www.nagrodakolberg.pl/laureaci-zygmunt_bukowski
Być może jest to tzw. pruska baba:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Baby_pruskie
https://wiaraprzyrodzona.wordpress.com/2015/03/12/baby-pruskie/
http://prusowie.pl/kultura/pruskie_baby.php

Ruszyliśmy śladem informacji o pracowni pana Zygmunta.
Izba Regionalna w Mierzeszynie po której oprowadzili nas synowie
artysty, lokalnego twórcy, poety i wybitnego rzeźbiarza, autora wielu znanych
rzeźb i wystrojów wnętrz kościelnych.
W pracowni eksponowane są jego prace rzeźbiarskie oraz dawne sprzęty i
narzędzia z regionu Kociewia i Kaszub.
















A teraz ciekawostka dotycząca rzeźby z Warcza..
Jak zapewnili nas synowie-  to nie jest monument wykonany przez pana Zygmunta Bukowskiego. Znają każdy z jego kamiennych posągów i dzięki ich uprzejmości część z nich prezentujemy:






























Wracamy do Warcz.
Otrzymaliśmy również od pana Mielnika ciekawe zdjęcie z Warcza. Rok 1934 r. Jedyne zdjęcie rodzinne pana Cirockiego z młodości. Czeladnik w zdjęciu pozowanym po 3 latach nauki.kowalstwa Najprawdopodobniej kuźnia niedaleko młyna.





A tutaj duża kolekcja zdjęć od pani Patrycji, która prowadzi arcyciekawa Kronikę Warcza. Najstarsze zdjęcie 39-45 ...




...i życie rodzinne w Warcz po wojnie:










































Znalezione fragmenty z okresu II wojny światowej.
Walki o Wartsch/ Warcz
Tłumaczenie kontekstowe.
Rozkazy i rozpoznanie terenu walk:
Na przełomie okolic lasu w pobliżu Domachau/ Domachowo.
800 m na wschód. wysokość 168,0 / wysokość 500 m na północny wschód.
DOMAHAU / wysokość 146,0 / piechota wroga stawia zacięty opór.
W obszarze FOSBERG/ Lisia Góra / ona. Vossberg / 3 czołgi wroga.
Niemieckiej obrona w Domachau.
Wyjątkowo zacięty opór. Zgłoszonych 59? punktów oporu.
MAF, wysokość 165,1 (Góra Toten Berg) jest również włączone do systemu
obronnego nazistów, ZHBD? Brygada- brak informacji.





24 km pokonane pomiedzy Kamerano do MAYSTERVALDE <Mierzeszyn>
Jednocześnie, według tej samej mapie sprawozdawczym Camerano jest
praktycznie na linii kontaktu z wrogiem:  Niemcy byli o mile na wschód od wsi.
Raporty na temat walk 28 Brygady Gwardii napędem (f.3407 op.1 d.184):
„Zespoły były 3 części od 2 MSP
w 12.00 9.3.45g. w pobliżu Camerano spotkała barierę wroga,
Bitwa a część w dalszym ciągu porusza się wzdłuż trasy.
Po dokonaniu marsz 40-kilometrowej, o godzinie 17.00 9.3.45g.
w rejonie domów jednorodzinnych, że 1 km. MAYSTERVALDE wschód,
część zespołu spotkała się zaporą ogniową wroga. "
Raporty dotyczące walki 59 Guards Tank Brigade :
„03.09.45, brygada porusza się naprzód, a godzinie 15.00 ta sama
data koncentruje MAYSTERVALDE, w celu działania na rzecz MAYSTERVALDE,
DOCMAHAU, WARTCSH, SHVINDSH, g.PRAUST”.
Okazuje się, że miasto, w którym była komenda brygady w
MAYSTERVALDE, była niebezpiecznie blisko linii niemieckiej obrony,
03.09.45 12:00 w rękach Niemców.
Zakłada się, że wędrówki kolumny 59Gv.TBr przepuszczane tylko obrane
przed nazistami Camerano ale został zwolniony .
Ofiar śmiertelnych i rannych żołnierzy brygady w tym w IBA
/ Tommy / 2 tb / kierowcy / towarzystwie sterowania / zbiornika dowódcy RC
/ medsanvzvode / pielęgniarki /.
Jak mówią, lokalna walka niegodna i nie  wymieniona w ważnych dokumentach.
A fakt, że ludzie umierali - na wojnie jak na wojnie.
0.03.45
10,00 -brigada przeszedł do ofensywy i do 15.30 /
według innych dokumentów, to wciąż idzie na
3.09.45 na  DOMAHAU, walczy o posiadanie DOMAHAU.
Artyleria i czołgi są silne ogon.Niemożliwe by iść do przodu.
Niemożliwe, aby wyłączyć drogę. Zbiorniki zatrzymany.
Na drodze gruz z DOMAHAU i kopalniach.
(Dla 10-11.3.45 w walk w zespole DOMAHAU traci 4  spalone
/ T 1 34 i 3 "Sherman" / 7 i "Sherman" ).
Aby wyjaśnić sytuację i ustalić stanowisko zastępcy szefa sztabu
opuścili majora KOLODONOV ze Straży oficer łącznikowy porucznika Kalinka.
Przejdź formacji bojowych piechoty, dwóch oficerów zostało zabitych przez
bezpośrednie trafienie z „Panzerfaust” w ich transporter opancerzony.
19.00 - shtabrig otrzymał rozkaz, aby uzyskać od 58 Gwardii.
TBR, Corps ISAP kontrola i 1817, uzyskano tylko 6 sztuk. 6 czołgów,
przez ten czas, wyszedł z naprawy.
Najprawdopodobniej tutaj spróbowano okrążyć punkt oporu w stronę do Praust.


Zorganizowane grupy pod ogólnym dowództwem ppłk Straży Gurzhiy /
zastępcy. dowódca 59 rs. MAF. Strażników. AP-Dmitry Gordeevich do
Gurzhiy 1905 B / S zadanie, aby przejść do obszaru działania
105 IC, pogodzić się z nim kwestie współpracy, aby przejść w przykładzie.
SHTANGENVALDE,1 km. South zap.TsIGELEY / ona. Ziegelei /, BABENTAL / .
Babenthal dzisiaj Babidół /, OSTROSHKEN / .
Ostroschken dzisiaj Ostróżki . Ober /, Lissan / . Lissau dzisiaj Lisewiec /,
SHLANGENBERG /. Schlangenberg dzisiaj Żmijewo? /, Kline, BELKAU /
. Bölkau dzisiaj Bielkowo /, SHTRASHIN / IT. Straschin dzisiaj Straszyn /
i zaatakować Praust / Pruszcza / z północnego wschodu. zachód.
Zostało to zadanie osobiście przez generała Popowa.
Grupa Działania było wsparcie piechoty 99 SP 236 DM.
Podstawowe znaczenie działania tej grupy została ograniczona do wpływu na flankę wroga, aby zmusić go do opuszczenia silną BUSHKAU jednostki obrony / go. Buschkau
dzisiaj Buszkowy / a tym samym zapewnić ważność pozostałych zbiorników
oraz 58 Brygady Gwardii. MAF w obszarze DOMAHAU
22.00 - podpułkownik grupa Gurzhiy poszedł rejonie rozwidlenia dróg.
Wszystkie kwestie interakcji z piechoty i artylerii SP 99 są połączone.
Kilka z powodzeniem eksploatowane 28
MSBr wspiera atak czołgów na DOMAHAU. Raporty dotyczące walki
zmotoryzowanego 28 Brygady Gwardii:
„Część z brygady, skorzystał z faktu, że przeciwnik jest osłabiony
swoją grupę pobliżu DOMAHAU /  siły na północy, obszar BUSHKAU /
rano /9.3.45/ opanowane DOMAHAU.
Gdzie można często znaleźć silny atak wroga ognia i kontratak
w małych grupach z kierunkami FOSBERG, EHANISTAL.
Przed upływem tego dnia musiał stoczyć bitwę obronną,
aby zniszczyć wrogie grupy kontrataki.
W nocy z 9 na 10.3.45g. do miejsca działania wroga w okolicy FOSBERG
wróg wychowany świeżych żołnierzy i ciężkie straty udało mu się lekko
nacisnąć naszą część DOMAHAU / EDGE wschodniej i południowo-wschodniej
części /. Odeszlismy  na południowe obrzeża DOMAHAU.
0.3.45g. częścią zespołu nadal wykonywać zadania na 9.3.45g.
W godzinach porannych, jednostki artyleryjskie, przywiązany i wspieraniu
28 "strażników". MSBr przetwarzane przez krawędź tnącą wroga.
Moździerze 82mm pracował głównie na przetwarzaniu przednią krawędzią wroga,
ciężkie moździerze traktowane głębokość obrony.
Po ataku artyleryjskiego 10 minut, część nadal przejść wzdłuż drogi,
ale nie miała znaczącego sukcesu.
Kończąc dworku DOMAHAU, zakorzenione dalszy postęp był niemożliwy z powodu
ciężkiego ostrzału wroga.
W ciągu dnia nasi żołnierze odbili kilka kontrataków, który starał się
przywrócić utracone pozycje. "
03.11.45 Walki okrążające Domachowo w kierunku na Babi Dół/ Pręgowo
Dane statystyczne...
8.00 -  rozpoczęliśmy ofensywę na OSTROSHKEN / Ostróżki /.
Ogień wroga  silny opór ze strony regionu Aubert, lisy / Lisewiec /,
BUSHKAU / Buszkowy /. Wpadka z naszego 2 "ekipy. 99 piechoty SP,
z powodu ciężkiego ostrzału, porusza się bardzo powoli.
Osiągając OSTROSHKEN grupa zatakowana silnym ogniem.
Przybył z naprawy sprzęt w ilości 6 pojazdów,
i 1 TB otrzymały zadanie, aby wejść do połączenia grupy ppłk Gurzhi,
stanowiąc np MAYSTERVALDE / nich. Meisterswalde dzisiaj Mierzeszyn /,
KOZENBERG /. Kosenberg dzisiaj Kozia Góra /, EHANISTAL / .
Johannisthal / Fox.
/..http://8guardstankcorps.blogspot.com/2014/05/blog-post_19.html ...../
Wzmianki o walkach, o przegrupowaniach z naganami(alkohol. choroby weneryczne?)
Raportowanie oraz informacje od więżniów ? o dołaczeniu do walk po stronie niemieckiej Łotyszy
- Według zeznań więźniów z 17/03/45 „Danzig przybył w 2500 Łotyszy ze szkoleń i wymiany jednostek 15 / łotewski / PD SS. 03.10.45 15-ty łotewski rezerwowy batalion do 900 osób rozłożone pomiędzy podziałami jak uzupełnianie których 220 osób otrzymało 542 PD.
oraz z innej strony o podpisanej deklaracji do walki do ostatniej kropli krwi.
Reorganizacja działań u sowietów...Raporty posunieć i obsadzeń wroga w kierunku na Gdynie i Gdańsk.
Rozpoznanie siły wroga w okolicy
Pierwszą główna linią obrony  SHVARTSENVALDE, DOMAHAU, BUSHKAU,
- BABENTAL i dalej w dół rzeki na północy.
Ta linia obrony była wypełniona dużą ilością ognia.
Druga linia obrony odbyło: elev. 59,8, a następnie na północny wschód.
północnym brzegu potoku. g.dv. SHAYNITSH do elewacji.
113,5. Ta linia obrony -okopy. Przedmieścia Gross-Zaal / Saalau /
Druga linia okopów do VOYANUV i dalej.
Raporty o przedszkodach w strone Gdańska. Wezwanie saperów do działań.
Szereg pułapek.
19.03.45 w miejscowości Meystervalde towarzysz Karpow / Straż Pożarna
strzelec IBA. Armia Czerwona
Karpow Nikolai Matveevich 1907 b /, podczas gdy byli służbie, zatrzymali chłopca,?. który chciał wrzucic granaty do samochodu
W tych dniach marca, Niemcy kazali dzieciom walczyć z naszych
oraz starali sie wszędzie umieszczać miny pułapki./.../
20/3/45
108 i 116  po trzech dniach walk ofensywnych,
wszedł do drugiej linii obrony umocnień wroga i
nadal wypiera go na północnym wschodzie. brzegu rzeki. RADAUN
W tej turze wroga znosić uporczywy opór piechoty .
59 GV. TLKoSBr,misja, aby przejść w kierunku miasta Gdańska,
do 20.00 03.19.45 koncentruje się w strefie FOSSBERG VARTSH i sadzenia lasu.
FOSSBERG / Vossberg /.
Raport o stanie jednostki.....
21/3/45
Części 98, 108 i 116  pełnią swoją misję - przyszedł do dzielnicy. RADAUN .
Część 116 IC opanowane g.dv. / Dwór / RUSOSHIN /. Russoschin dzisiaj Rusocin / VOYANUV. Część IC 98 zaatakowany BANGSHIN / .
Bangschin dzisiaj Będzieszyn /.
108 CK KLEIN BELKAU opanowane.
Brygada nakazał skupić jeden TB g.dv. Gross-Zaal.
/ Farma / SHABIONKEN.
Brygada dowódca postanowił pobliżu g.dv. Gross-Zaal skupić 2TB z IBA.
Fiolką. SHABIONKEN - 3 TB / shermanovsky/.
W zależności od powodzenia działań jednostek piechoty do pokonania rzeki
i ustanowić przyczółek, miałem za zadanie rozpoznanie dwa obszary
działania zespołów:
przy czym pierwszy kierunek / 3 TB / - fi. / Farma / SHABIONKEN /.
Vorwerk Schabionken dzisiaj Żabianka /, SHVINDSH /.
Schwintsch dzisiaj Świńcz /, VOYANOV / . Wojanów, dziś Wojanowo /,
g.PRAUST / dzisiaj Pruszcz Gdański /.
drugi kierunek / 2 TB / - Gross-Zaal.
142,9, Klein-BELKAU /. Kleine Bölkau /, LeBlanc /.
Löblau dzisiaj Lublewo Gdańskie /, Bankai, LENKAU, Schoenfeld, Emaus.
Z 2 TB działa główny korpus obudowy / 60 GV. MAF, 28 Ts. MSBr, 1070 łapy 269 PL / przymocowane i wspieranie części.
Według doniesień walk №027, 17.00 do 21.03.45 zespół koncentruje się:
TB 2 i IBA - Gross-Zaal, składający się z 11 T-34 7 M4-A2 i jednego P-85.
3 TB jedna firma od zmotoryzowanego 28 Ts. KMSBR - SHABIONKEN gospodarstwo,
obejmujący 3 czołgi T34 i 8 "Sherman".
Gdy stężenie 2 tb uderzył jeden  M4-A2.
Rannych 4, zabitych przez 1 h do l / s.
Shtabrig - szkoła na wschodzie.
Przedmieścia VARTSH /. Wartsch dzisiaj Warcz /.

Dziękujemy za uwagę i odwiedziny!

Ochronka Macierzy Szkolnej w Praust

 Ochronka Macierzy Szkolnej w Praust Budynek w Pruszczu Gdańskim na ulicy Zwycięstwa 2 (Werderstrasse), w którym w okresie  Wolnego Miasta G...