Łączna liczba wyświetleń

niedziela, 22 października 2017

Lotnisko wodne Neufähr/ Górki Wschodnie/ Sobieszewo

Sobieszewo /  Bohnsack


Mapa Schroetter-a http://www.mapywig.org/m/German_maps/series/150K_Schroetter_Ost_u_West_Preussen/Schroetter-KvOWP_009_IX_Danzig_1796-1802_RCIN_300.jpg

 

Ciekawy link o Wyspie Sobieszewskiej sprzed powodzi i utworzenia się Wisły Śmiałej http://momente-im-werder.net/01_Offen/90_Sonstiges/980_Werkzeug/1840_Weichsel/1840_Weichsel.htm

Historia
Wyspa Sobieszewska od strony zachodniej to obecnie część wschodnia i zachodnia, która przedzieliła Wisła.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wyspa_Sobieszewska
Na terenie Wyspy odnaleziono ślady osadnictwa z okresu neolitycznego (2000–1700 p.n.e.). Mieszkali tu głównie przedstawiciele kultury rzucewskiej, trudniący się rybołówstwem i myślistwem.
- ok. 550 r. n.e.: pierwsze informacje na temat ujścia Wisły opisanego przez historyka bizantyjskiego Jordanesa („O pochodzeniu i czynach Gotów”)
- 890 r.: kolejna informacja o ujściu i delcie Wisły podana przez normandzkiego żeglarza Wulfstana
W XIV i XV wieku przez teren Wyspy przechodził trakt łączący Gdańsk z Królewcem, a przy nim dwie duże karczmy (Kreczem Newefehre i Kreczem Boemsagk), przy których zaczęły tworzyć się duże osady, w tym Bohnsack (niem. worek fasoli) – późniejsze Sobieszewo.

GÓRKI ZACHODNIE
http://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=G%C3%93RKI_ZACHODNIE

GÓRKI WSCHODNIE
http://www.gedanopedia.pl/gdansk/?title=G%C3%93RKI_WSCHODNIE
Nazewnictwo okolic Wyspy Sobieszewskiej:
1. Górki Wschodnie, dawniej Östlich Neufähr
2. Sobieszewo, dawniej Bohnsack
3. Sobieszewko, dawniej Bohnsacker Pfarrdorf
4. Orle, dawniej Orlinki, a jeszcze wcześniej Wordel
5. Wieniec, dawniej Kronenhof
6. Komary, dawniej Schnakenburg
7. Świbno, dawniej Śpiewowo, a jeszcze wcześniej Schiewenhorst
8. Przegalina, dawniej Łożyska, a jeszcze wcześniej Einlage
9. Pastwa Sobieszewska, dawniej Bohnsackerweide
Przynależność administracyjna terenu Wyspy Sobieszewskiej zmieniała się wielokrotnie na przestrzeni wieków, najczęściej przechodząc między Prusami a miastem Gdańskiem. W okresie rozbicia dzielnicowego była to część księstwa pomorsko-gdańskiego, w okresie krzyżackim komturstwa gdańskiego, a następnie część Gdańska jako Żuławy Gdańskie.
Jak pisze Waldemar Nocny
 https://pl.wikipedia.org/wiki/Waldemar_Nocny
  : „Począwszy od roku 1472 Rada Miejska oddawała majątki przekazane w jej ręce przez króla polskiego w 1454 roku pod zastaw obywatelom miasta, którzy ponieśli największe nakłady finansowe w czasie wojny z Zakonem Krzyżackim”.
Tereny wyspy należały do Gdańska do 1793 r. (II rozbiór Polski), a następnie przeszły we władanie Prus.
Po klęsce Prus w wojnie prusko-francuskiej (1806) weszły do ustanowionego przez Napoleona autonomicznego miasta Gdańska. Kongres Wiedeński (1815) znów poddał te tereny pod panowanie pruskie. W okresie międzywojennym Wyspa Sobieszewska znów wchodziła w skład Wolnego Miasta Gdańska.

Mieszkańcy Sobieszewo <Bohnsack>:
http://www.stammbaum-staeck.de/Joomla/index.php/adressbuch/danzigiger-lkr-1888/orte-danziger-niederung-1888/134-bohnsack-einwohner-1888

Mieszkańcy Wschodnie Górki < Neufaehr> :
http://www.stammbaum-staeck.de/Joomla/index.php/adressbuch/danzigiger-lkr-1888/orte-danziger-niederung-1888/172-neufaehr-einwohner-1888

Książka telefoniczna Bohnsack:
http://www.danzig.org/en/wp-gallery/?cat_id=767&gallery-img-id=12791



Granice Gdańska



Wisła Śmiała
Granice Wyspy Sobieszewskiej ukształtowały dwa ważne wydarzenia: przedarcie się wezbranej po roztopach Wisły przez miejscowość Górki w 1840 r. oraz stworzenie kolejnego – do chwili obecnej głównego – ujścia rzeki w 1895 r., tym razem siłami człowieka.



http://fotopolska.eu/678642,foto.html

Niedługo po pierwszym z wydarzeń przebywał w tych stronach Wincenty Pol, który opisał je na podstawie relacji świadków:
„Od połowy stycznia 1840 roku sparły się wody średniej Wisły (...). Wisła nie mając w ten sposób kiedy ulać wód swoich, wezbrała na brzegach i zagrażała zniszczeniu całej okolicy. Aż 1 lutego 1840 roku w nocy wyrżnęła się nowym korytem wprost ku morzu (...).
To nowe koryto nie ma dotąd nazwiska; a że się Wisła tak poczciwie i raźno ku morzu przebrała – nazwijmy ją tutaj „Śmiałą Wisłą”.








Wieś Górki (Neufähr) pod Gdańskiem po tzw. przełomie Wisły, jaki miał miejsce
zimą 1840 r. Wówczas w okolicy Płoni Wielkiej (dawniej: Płonina, Pleniewo,
niem. Groß Plehnendorf/ Plönendorf) grube warstwy kry spływającej do Wisły
Gdańskiej utworzyły niebezpieczny zator i spiętrzone masy wezbranej wody
przerwały prawy wał niedaleko Sobieszewa (Bohnsack), powodując zalanie części
terenów dzisiejszej Wyspy Sobieszewskiej. A w okolicy miejscowości Górki
w nocy z 31 stycznia na 1 lutego skłębione fale gniewnej rzeki przebiły się przez
pas Mierzei Wiślanej w największym jej przewężeniu (liczącym około 1,5 km),
żłobiąc z impetem nowe ujście do Bałtyku. W miejscu przerwania wydmy rwący
nurt Leniwki wytworzył głęboką rynnę, która na początku lutego osiągnęła
szerokość około 300 m, by później rozszerzyć się w formie leja do 750 m. W strefie
przybrzeżnej zaś z piasków naniesionych do Zatoki przez wody wiślane powstały
rozległe płycizny i ławice. W następstwie tej katastrofy ujściowy odcinek
Wisły skrócony został o około 14 km, a stara osada rybacka, sięgająca swymi początkami jeszcze wieków średnich, została przedzielona na dwie nierówne części
– Górki Wschodnie i Zachodnie (Östlich – Westlich Neufähr). Wielka woda,
pomimo że przeszła przez wieś w miejscu, w którym zabudowania były znacznie
oddalone od siebie, zabrała do morza osiem domów, a 90 osób pozostało bez dachu
nad głową. Wkrótce po tych dramatycznych wydarzeniach, w celu uregulowania
stosunków wodnych w Gdańsku i okolicy, odcięto w Płoni Wielkiej nowe
ujściowe koryto rzeki śluzą komorową od płynącej w kierunku Wisłoujścia odnogi,
zwanej odtąd Martwą Wisłą, i zbudowano Fort Neufähr, z którego obserwowano
i kontrolowano poziom wód i ruch na rzece. Natomiast mechanizm
wielkiego przełomu Wisły po kolejnej katastrofalnej powodzi w 1888 r. został
u schyłku stulecia wykorzystany przez inżynierów pruskich do regulacji ujścia
i wykonania tzw. Przekopu Wisły pod Świbnem (Schiewenhorst)
<Komunikaty_Mazursko_Warminskie-r2013-t-n4-s773-787>
Na przełomie XVIII i XIX wieku w okolicy brzegu morskiego wystawiono nadbrzeżny pawilon wypoczynkowy obsługujący coraz liczniejszych kuracjuszy. Znajdowało się tam również kąpielisko. Nieco później, w 1906 roku, zbudowano nad Wisłą Dom Kuracyjny według projektu W. Helda.
W latach 1933–1945 w Orlem (niem. Weidel) przy ul. Lazurowej 4, zlokalizowana była tzw. „Forsterówka”, rezydencja gauleitera i obergruppenführera SS Alberta Forstera, określanego mianem „Kata Pomorza”. Tu szkolono funkcjonariuszy pobliskiego obozu koncentracyjnego Stutthof.



„Forsterówka” w nowej odsłonie
http://ibedeker.pl/obiekty/dom-pojednania-i-spotkan-w-orlinkach-czyli-forsterowka-w-nowej-odslonie
http://ibedeker.pl/obiekty/gdansk-okiem-pisarza-forsterowka-widziana-z-lezaka



Pod koniec II wojny światowej wyspa stanowiła punkt etapowy dla niemieckich uciekinierów, których ewakuowano na Hel i dalej na Zachód. Jak wspomina Hans Schaufler, porucznik Panzer-Regimentes 35: „znaleźliśmy się na piaszczystej wyspie, jako że delta Wisły rozpościerała się na szerokość około 60 km od Neufahrwasser do Elbing. Nazwaliśmy ten kawałek lądu wśród wody, pomiędzy Schiewenhorst i Neufahr, Wisłą i Bałtykiem – Schnakenburg-Insel (Komarową Wyspą). Tutaj, poza zasięgiem sowieckiej artylerii, kłębił się niesamowity tumult ludzi. Gwar różnojęzyczny tych ludzi z wszystkich ziem Pana Boga przywodził nieodparcie historię budowy wieży Babel, nie tylko dlatego, że wszystko działo się między dwoma rzekami. Wszędzie kopano i grzebano z wielkim przejęciem. Prawie wszystkie narody Europy były tu reprezentowane”.



Lagekarte AOK Ostpreußen , 30.4.45


W marcu 1945 roku na wyspie znalazł się m.in. sztab 2. Armii wraz z XVIII Korpusem Górskim oraz XXIII Korpusem Armijnym.
Z dziennika bojowego 276. Brygady Dział Samobieżnych wynika, że 9 maja 1945 r. w okolicach Świbna poddały się ostatnie spieszone pododdziały tej formacji. Wiele innych jednostek wojskowych stacjonowało tu oczekując na ewakuację drogą morską. Po wojskach niemieckich pozostały na wyspie zarysy wielu schronów drewniano-ziemnych. Liczne transzeje i stanowiska ogniowe wskazują również na to, iż teren ten był przygotowywany do bezpośredniej obrony przed rosyjską piechotą.
Rejon, który nas interesuje to Górki Wschodnie / Östlich Neufähr
Pierwotnie w Górkach Wschodnich znajdowała się osada rybacka, która jednak została zniszczona w 1840 wskutek przerwania wałów przez Wisłę Śmiałą. Osada do roku 1840 stanowiła wspólnie z dzisiejszymi lewobrzeżnymi Górkami Zachodnimi jedną miejscowość.
Obecnie znajduje się tam niewielkie osiedle ze Stacją Ornitologiczną PAN i Stacją Biologiczną UG .
W okresie międzywojennym znajdował się tam port lotniczy, z którego korzystały wodnosamoloty do Szwecji.




Reklama lotniska Wrzeszcz jako reklama lotniska Górki.
Ciekawostką jest znaczek pocztowy
http://www.danzig.org/en/wp-gallery/?cat_id=98&gallery-img-id=882

Ciekawe zdjęcie ukazujące lotnisko Wrzeszcz oraz początkowe plany stworzenia lotniska w Górkach Zachodnich, pierwotna nazwa "Danzig-Plehnendorf".
Później stworzony w Danzig-Östlich-Neufähr






Druga ciekawa mapa lotniska Wrzeszcz oraz lotniska morskiego w Krakowcu.



Trasy lotów do i z Gdańska w 1928 roku do połowy 1930
Widoczny na mapie kurs z lotnisko Górki


Lotnisko Górki:
Śmiała Wisła, której szeroki nurt uregulowano i udrożniono w latach 1887 – 1888 wnosząc masywną groblę kamienną, świetnie nadawała się na akwen żeglarski oraz lądowisko dla wodnosamolotów.


Rejon Wisły Śmiałej i lądowiska Górki
https://www.herder-institut.de/bildkatalog/index/pic?galerieansicht=7c037838457e7225d046883cc1700e41¶ms_before_galerieansicht=a%3A0%3A{}&id=13b14d79a320b63b416f63f30b2ba37d

W 1840 roku podjęto decyzję o budowie 2 śluz mających umożliwić żeglugę na Wiśle Śmiałej (zniszczonych przez powódź w 1886 i ponownie odbudowanych) oraz strzegącego je Fortu Neufähr. Ciekawostką jest że w tym miejscu było pierwsze lotnisko wodnosamolotów, później przeniesionych do Neufähr.
http://www.jandaniluk.pl/pl/aktualnosci/81-fort-neufaehr-nieznane




Bohnsack - östl. Neufähr-Plan Danziger Hafen 1927



Mapa messtischblatt z opisywanego rejonu Lotniska Górki


Mapa topograficzna terenu, geoportal mapy
Na mapie zaznaczona
-stacja biologiczna
pozostałości po forcie Neufähr,
-bateria na Górze Źródlanej: Po 1876 roku na Górze Źródlanej wybudowano stanowiska dla 4 armat polowych 90 mm dla tzw. Baterii 2, mającej uniemożliwić ewentualny desant od strony Wisły Śmiałej.
-grobla






Mapa topograficzna i satelitarna na port lotniczy Górki





Prospekty reklamowe Sobieszewa.
Dostępne w pomorskiej bibliotece. Niestety nie obejmowały zasięgiem Neufähr




Z ibedekera:
W czasie Wolnego Miasta Gdańska utworzono więc port dla wodnosamolotów usytuowany w Górkach Wschodnich. Utrzymywał on w latach trzydziestych XX wieku regularne połączenia z Kalmarem i Sztokholmem, będąc eksploatowany przez Lufthansę<praust:powstała z fuzji niemieckiego aero loyd oraz przedstawicieli fabryk Junkersa, Deutschen Aero Lloyd-Junkers Luftverkehr AG>.
Lotnisko chronił od północy wysoki las wydmowy. Zbudowano dla wygody podróżnych budynek dworca,w którym mieściła się restauracja



Stan na 2016. Budynek na terenie stacji biologicznej, niestety obecnie wyłączony z eksploatacji.

i sala odlotów:
Sala odlotów Górki, obecnie stacja biologiczna






Sala odlotów Górki, obecnie stacja biologiczna


Najsłynniejsze zdjęcie z lądowiska wodnosamolotów w Górkach.
Widoczny na zdjęciu samolot Junkers G 24 D-949 Dyonysos



I obecny stan:
Fotografia Było- Jest 2016

Plaża obecnie 2016
Plaża obecnie 2016
Dawne wejście z pomostu do poczekalni
Dobudówka do byłej poczekalni lotów
Tereny wokół byłego lotniska Górki
Tereny wokół byłego lotniska Górki
Stare zaczepy pomostu?
Stare wejście do hotelu lotniska Górki

Drzewo pamiętające przyloty samolotów?

Drugi budynek pełnił rolę przystani pasażerskiej dla statków dowożących podróżnych z Gdańska i Elbląga, a chcących skorzystać z hydroplanów. W kolejnych latach wybudowano wspomnianą halę odpraw, przestronną restaurację oraz przystań dla statków dowożących podróżnych.
http://ibedeker.pl/spacery/zwiedzanie-gdanska-port-lotniczy-w-gorkach-wschodnich/
Budynek byłego lotniska był wykorzystany przez Helena-Lange-Schule<Szkoła im. Heleny Lange. Gimnazjum dla Dziewcząt>, podobnie jak Conradinum miała swoją letnią siedzibę, gdzie odbywały się obozy dla uczniów.
Schullandheim znajdował się w Ostliche-Neufähr

Budynek byłego lotniska
Lotnisko wodne- aktywnie włączyły się w nie również dwie linie lotnicze:
Deutsche Aero-Lloyd AG


oraz Nordische Flugreederei<?!>
< nie miałem pewności co do dziennikarskiego nazewnictwa tej firmy, powielanego we wszystkich publikacjach. Być może były to:
https://pl.wikipedia.org/wiki/AB_Aerotransport
Norsk Luftfart Selskap AS
AB Nordiska Flygrederi loty Stockholm- Danzig, szwedzko- niemiecka kompania lotnicza ale najpewniej:
Nordiska flygrederiet !!! i było to połączenie niemieckiej aero loyd, szwedzkich fabryk dorniera i junkersa
https://en.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Luft-Reederei

Dane statystyczne firmy z wyszczególnieniem Danzig:
National Library of Sweden 1929_21(librisid_13496841).pdf



Pierwszy lot z Górek Wschodnich do Szwecji odbył się 5 czerwca 1925 roku i trwał 4 godziny. Z opisu na szwedzkich stronach pasjonatów czytamy: Linię obsługiwały m.in.samoloty Dornier SW. Lotu dokonał porucznik Hetrrström lub von Clausbruch<I-DAAR>. Dziewiczy lot Sztokholm-Gdańsk-Sztokholm odbył się 06 czerwca 1925 i został opisany w dniu następnym przez reportera towarzyszącego w przelocie z NDA. Samolot został powitany  flagami (mogło tak być również z powodu szwedzkiego Dnia Flagi ), kiedy przyleciał do Gotlandi miejscowości Visby. Gazeta Gotlands Allehanda pochwaliła miasto Visby za organizację.
Ponad miesiąc trwało zanim rząd wyraził zgodę, aby  Visby i Slite były lotniskami wodnymi. Dokonał tego testowo I-DOOR D-1012 Dornier Do J Wal<?> zarejestrowany przez włoską CMASA  ( https://de.wikipedia.org/wiki/CMASA ) w kooperacji z NF. Samolot ten w 1924 brał udział w wyprawie do Ameryki Płd
 http://america.pink/condor-syndikat_1063246.html
Lot trwał ok 4 godziny. Start 17:15 Gdańsk-21:45 Sztokholm. Powrót 6:00-10:00.

Październik 1925- wydarzeniem był przylot trzech włoskich hydroplanów Ryga-Kopenhaga. Dowodzone przez asa lotnictwa  majora Umberto Maddalena.

Najprawdopodobniej przybył wraz z kapitanem G. Gascoigne na samolotach Macchi_M.24

Podróż trwała od 17 września do 12 listopada 1925
Na cześć tego pana oraz Alessandro Guidon nazwano później Do X 2 R1 Do X 3 R1.
I-REDO, I-ABBN.


Macchi_M.24


Połączenie cieszyło się sporą popularnością wśród zamożnych mieszkańców Pomorza. Loty zawieszono wraz z końcem września 1925 roku, z powodu niekorzystnych zmian w pogodzie. Z nieznanych nam dziś powodów w następnym sezonie lotów nie wznowiono, zrobiono to dopiero w roku 1928.
Niestety, gdański port lotniczy wciąż nie dysponował swoimi samolotami, a regularne linie pasażerskie wolały operować z innych, większych miast. Dlatego wznowiona 11 czerwca żegluga powietrzna odbywała się tylko do 23 września. Tym razem jednak zamiast do Sztokholmu, latano z Górek do Kalmaru i na Lubekę.




Samoloty:
Junkers G 24 ge D-949 Dyonysos

Junkers G 24 ge D-949 Dyonysos

- niemiecki samolot pasażerski, produkowany w latach 1925-1929 przez wytwórnię lotniczą Junkers. Zbudowany w Limhamn / Szwecja.
Junkers G 24 ge D-949 Dyonysos



Najczęściej pojawia się nazwa Junkers G-23/24.
Rysunek techniczny, szkic Junkers G-23/24.



Samolot Junkers G-23 był pierwszym trzysilnikowym samolotem firmy Junkers Flugzeug und Motorenwerke A.G. i stanowił powiększone rozwinięcie samolotu Junkers F-13.

Prototyp powstał w wyniku współpracy wytwórni Junkers w Dessau oraz filii w Filach k. Moskwy i został oblatany 1924 r. Zgodnie z wymaganiami Komisji Rozbrojeniowej, narzuconymi Niemcom po I wojnie światowej (w wyniku realizacji postanowień traktatu wersalskiego z 1919 r.), moc silników samolotu nie przekraczała 368 kW (500 KM). W 1925 r. została uruchomiona produkcja seryjna tych samolotów w wersji lądowej G-23L i wodnej G-23W, realizowana wspólnie przez wytwórnie Junkers w Dessau i Aktiebolaget Flygindustri Malmö< AB Flygindustri https://pl.wikipedia.org/wiki/AB_Flygindustri >Na początku 1925 r. samoloty G-23 weszły do eksploatacji na niemieckich liniach. W 1926 r. na G-23 był wykonany przelot Berlin-Pekin-Berlin o długości 20 000 km. Ulepszoną odmianą G-23, o większej mocy silników, był G-24. Łącznie wyprodukowano 48 egz. samolotów G-23 i G-24, głównie w wersji lądowej.


Pasażerowie na przystani lotniczej w Sobieszewie
Oznaczenia : c/n 917, D-949< 1925 Lufthansa> A-44, D-949 D-ANIK  Dyonysos samolot wszedł do służby w 1920 roku dla DHL. Został on ponownie zarejestrowany jako D-Anik w 1934 roku.





Dornier Super Wal
- niemiecka łódź latająca wytwarzana w firmie Dornier w latach 1926-1929.
Budowano ją w kilku wariantach w zależności od montowanych silników:R2,R4, R4 Gas, R4 Nas, R4 Sas, R4 Cas

Rysunki techniczne Dorniera Super Wal


Samoloty cywilne zarejestrowane, pełna lista:
17.5.1925- 600-kilometrowa trasa Gdańsk - Sztokholm 1924/25 została przygotowana przez DAL wspólnie z Nordiska Flygrederiet  Pierwsze starty były z Danzig-Plehnendorf <Gdańsk- Płonie> Pierwszy<?> lot dokonał Rudolf Cramer z Clausbruch włoskim samolotem z Marina di Pisa https://en.wikipedia.org/wiki/Marina_di_Pisa , oznaczonym I-DAAR (D-861).

Marina di Pisa. To z tej fabryki do Danzig dotarły samoloty Dornier Super Wal
Dornier_Wal_004.pdf

19.05.1925- pierwszy lot z Gdańsk- Sztokholm, następnie wykonano kilka lotów testowych między Sztokholm i Helsinki.
5.06.1925- trasa została oficjalnie otwarta.<>I-DAAR>
08.06.1925- przyleciał drugi Dornier  I-DIAR(D-862- model Goeringa)
19.07.1925- przyleciał  trzeci I-DAIR D - 863
30.09.1925- zakończenie działalności handlowej .179 lotów do Gdańska po Bałtyku tyłu, z bardzo dużą regularnością i bez znaczących incydentów. W sumie przetransportowano 476 pasażerów.

In 1925, four flying boats were taken over by a German airline Aero Lloyd for the line Danzig - Stockholm and Danzig -  Berlin; the aircraft were flown by Swedish and Italian crews.
Informacja dotycząca czterech Dornier-ów Super Wal na trasie pomiędzy Sztokholmem a Gdańskiem, z  ekipą szwedzko-włoską.




Maszyny Dornier Do Super Wal
D - 861:
Model na pewno latający do Gdańska: Typ: Wal Cabina Do J Ras Silnik: Rolls-Royce "Eagle IX" Oznaczenie: I - DAAR D - 861 Identyfikator: "Hai"<rekin>






Dornier D - 861. Czy to nie przypadkiem Sobieszewo? 1926r


Dornier D - 861. Czy to nie przypadkiem Sobieszewo? 1926r

Dornier D - 861


15.05.1925 - wpis do włoskiego  LFR
17.05.1925 - Nordiska Flygrederiet (Tochter der Deutsche Aerolloyd AG )
19.05.1925 - Pierwsza trasa lotu Danzig-Stockholm
Samolot ten miał rekord w przelocie (690km)Gdańsk-Sztokholm 2:38h pobity 18.06.1925 *Maciej Bakun-Lotnictwo...
05.06.1925 - trasy bałtyckie Ostsee-Strecke.
00.05.1926 - zarejestrowany Deutsche Lufthansa
00.05.1926 - kurorty nadbałtyckie Ostsee + loty do Bremerhaven-Helgoland.
00.11.1929 - wprowadzony do niemieckiej szkoły pilotów  Deutsche Verkehrsfliegerschule (DVS)
00.10.1931 - usunięty z LFR jako "zaginiony"<?>



Dornier J Wal 1926, przyjmujący na pokład dziennikarzy

Maszyna Dornier Do Super Wal
D-862:
Typ: Wal Cabina Do J Ras Silnik: Rolls-Royce "Eagle IX" Gnome & Rhone "Jupiter" Oznaczenie: I-DIAR D-862 Identyfikator:"Sägefisch"<ryba-piła>
02.06.1925 - wpis do włoskiego LFR
08.06.1925 - Nordiska Flygrederiet / flygrederiet (DAL = Deutsche Aerolloyd AG )
08.07.1925 - samolot w okolicy Plehnendorf (Płonia) miał wypadek. Uszkodzono maszynę, nic nie stało się pasażerom <wg. książki Maciej Bakun Lotnictwo na ziemi gdańskiej 1910-1945>
09.06.1925 - Ostsee-Strecke.
00.05.1926 - jako Deutsche Lufthansa
00.05.1926 - Linia na kurorty bałtyckie Ostsee + Seebäderlinie Bremerhaven-Helgoland.
00.04.1928 - zmiany w silnikuna Gnome & Rhone "Jupiter"
00.06.1928 - wieder zugelassen.?
00.03.1933 - wycofany/ złomowany



D 862 http://luftwaffe-zur-see.de/Seeluft/Werknummerlisten/Dornier%20Wal.htm
Typ: Wal Cabina Do J Ras Do J Gas Silnik: Rolls-Royce "Eagle IX"
Gnome & Rhone "Jupiter" Oznaczenie: I - DIAR D - 862 Identyfikator:"Sägefisch"


Ciekawostką i naszym odkryciem jest że w 1925 roku jako pilot latał na tych maszynach,
Hermann Göring.  < do Górek, Sobieszewa ! >
Z historii<w wielkim skrócie> wynika że po nieudanym puczu monachijskim w 1923, został ranny. Poszukiwany przez niemieckie władze za udział w próbie zamachu, został zmuszony do ucieczki za granicę. Wiosną 1925 roku Goering powrócił do Szwecji, gdzie zamieszkał w centrum Sztokholmu. W tym czasie podjął prace dla wspomnianej
Nordiska flygrederiets https://sv.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Luft-Reederei
Pracował przez jakiś czas jako pilot na trasie lotu między Stockholm-Danzig !!!, przez Gotland. Nie polatał za długo (do sierpnia 1925) do Gdańska  bo...trafił do szpitala psychiatrycznego na leczenie odwykowe od morfiny. Ciekawe czy latał pod wpływem narkotyków do Gdańska i spowodował wypadek 8 lipca 1925 w Plehnendorf. Po wyjściu ze szpitala pracował jako pilot 1927 -1929 na linii Stockholm - Kalmar - Stettin<!>Szczecin
O lotnisku Lindarängens i HG: http://www.wikiwand.com/sv/Lindar%C3%A4ngens_flyghamn





D-862 Dornier Do J Gas- maszyna ze zdjęcia z Göringiem:
D-862 Dornier Do J Gas (CMASA) I-DIAR D-862 Aero-Lloyd'Sagefisch'>DLH >Nordiska Flygrederiet
Zdjęcie HG na tle maszyny:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:G%C3%B6ring_Kalmar.jpg



Zakładam że ten pilot na tle swojej maszyny to wspomniany Hermann Göring




Dornier Wal D-8621925 roku na drodze między Gdańskiem i Lindarängen.
Na zdjęciu prawdopodobnie pilot Hermann Göring. Zdjęcie w miejscowości Slite, położone na wschodnim wybrzeżu Gotlandii na wschód od miasta Visby


Hermann Göring jako pasażer D-1647.

Maszyna Dornier Do Super Wal D - 863
Typ: Wal Cabina Do J Ras Silnik: Rolls-Royce "Eagle IX" Oznaczenie: I - DAIR D - 863 Identyfikator:"Thunfisch"<tuńczyk>



Dornier Do J Wal D-863 [Germany, 1925-1930]

00.06.1925 - wpis do włoskiego LFR
19.07.1925 - Nordiska Flygrederiet (DAL = Deutsche Aerolloyd AG )
20.07.1925 - Używany na trasie bałtyckiej Ostsee-Strecke.
24.07.1925 - Awaria silników, znaleziono maszynę dryfującą po morzu po problemach z silnikiem. Samolot był tak nowy, że nie zdążono zainstalować radia. Samolot naprawiono a pasażerów odebrał jacht.(wg. wpisu pasjonatów szwedzkich)
00.05.1926 - wpis do Deutsche Lufthansa
00.05.1926 - kurorty nadmorskie bałtyckie Ostsee + linia do Bremerhaven-Helgoland.
00.11.1929 -wpis do niemieckiej szkoły latania Deutsche Verkehrsfliegerschule (DVS)
10.09.1930 - wywróciła się i zatonęła  podczas manewrów holowniczych



Maszyna Dornier Do Super Wal D - 864
Typ: Wal Cabina Do J Ras Do J Gas Silnik: Rolls-Royce "Eagle IX"Gnome & Rhone "Jupiter" Oznaczenie: I - DIIR D - 864 Identyfikator:"Hecht"<szczupak>




DO-864 w Szczecin Dąbie



02.07.1925 - wpis do włoskiego LFR.
00.08.1925 - Nordiska Flygrederiet (DAL = Niemiecki Aero Lloyd AG)
00.05.1926 - w  Deutsche Lufthansa
00.05.1926 - kurorty nadmorskie Ostsee + linia do Bremerhaven-Helgoland
00.10.1927 - zmiana silnika do Gnome & Rhone "Jupiter"
00.06.1928 - odesłany
00.03.1932 - usunięty z LFR                                                                                   07.07.1930 - Bornholm zmuszony do lądowania, zatonął podczas huraganu, 5 osób zginęło http://www.dornier-wal.com/deutsch13.html
7 lipca 1930 roku hydroplanowi D-864 "Hecht" lecącemu ze Szczecina do Sztokholmu uszkodziło się śmigło i musiał wodować, na pomoc ruszył mu kuter rybacki, w czasie holowania do pobliskiej wyspy Bornholm kuter zahaczył o boję skutkiem czego pływak hydroplanu zatonął i samolot kapotażował - zginęły 4 osoby i 1 członek załogi.

Bardzo ciekawa pozycja o historii Dorniera Super Wal:
https://www.yumpu.com/de/document/view/24796215/das-flugboot-dornier-wal-do-j-adl-luftfahrthistorikde/15




Zacumowany Dornier Super Wal w Górkach< Neufähr>





Dornier X
- latająca łódź, na 1929r największy samolot świata  https://pl.wikipedia.org/wiki/Dornier_Do_X
http://www.diseno-art.com/news_content/2013/08/dornier-do-x-12-engined-flying-boat/




Dornier X w Sobieszewie

D-1929 przebywał od 6-13 lipca 1932 r. w nieczynnym już wówczas porcie wodno-lotniczym. Na pokładzie było wtedy 70 pasażerów i 12 członków załogi. Był to kilkudniowy pobyt, w zasadzie międzylądowanie w drodze z Królewca do Świnoujścia. Kapitana Friedrichem Christiansenem na czele powitano jak bohaterów. Podniosły charakter uroczystości podkreślała obecność przedstawicieli gdańskich władz, zaś do oglądania Dorniera ruszyły tłumy. Zwiedzających dowożono autobusami z Targu Siennego, choć można było też skorzystać z oferty firmy Weichsel, której parowce kursowały do Górek Wschodnich. Łódź latająca została wówczas udostępniona do zwiedzania, a 12 lipca 1932 odbyła lot okrężny nad Sopotem.
Jednym z pilotów, który latał na Do-X pilot Merz Horst
 http://www.deutsche-biographie.de/sfz62147.html

Kilka zdjęć samolotu z Gdańska:
 http://www.danzig-online.pl/luft/flug.html





Zdjęcie, które najprawdopodobniej jest ówczesnym fotomontażem


 Dornier X w Sopocie
Do X nad Zoppot


 Dornier X na plaży w Górkach


Port Kalmar
-rozpoczął działalność w 1926 roku. W związku z petycją do Wydziału Komunikacji w marcu tego samego roku od AB Aero Transport, ABA, a później SAS wraz z Deutsche Luft-Hansa, później, Lufthansa, aby rozpocząć loty na trasie Stettin Kalmar Sztokholm. Wybrano te miasto do tankowania i jako port lotniczy, ponieważ był pośrodku trasy Szczecin-Sztokholm.



Port Kalmar



Port lotniczy Szczecin- Dąbie
-lotnisko podobnie jak Górki, działało z firmą Nordiska Flygrederiet. <Szczecińskie Dąbie, Altdamm, Vadam>Wasser Flughafen Stettin


Dorniery w Szczecin Dąbie. Widoczny W dali D 862_?


Lotnisko w Dąbiu zostało oddane pod użytek w roku 1934 roku. Głównym powodem dlaczego wybrano akurat te miejsce pod realizację lotniczych zamiarów, było bliskie położenie jeziora Dąbie. W planach było uruchomienie wodnego lotniska. W grudniu 1924 roku założono Stettiner Flughafen GmbH. Twórcami nowo powstałej inwestycji byli między  innymi Niemiecka Rzesza, Gmina miasta Szczecin oraz Gmina miasta Dąbie.



Hangar Szczecin Dąbie

Pierwszy niemiecki, łączony wodno-lądowy port lotniczy, w Szczecinie został wczoraj przed południem oddany do ruchu” Otwarcia Portu Lotniczego dokonano 19 czerwca 1927 r. Abendpost pisze. W ośrodku lotniczym istniało odtąd wiele szkół pilotażu jak również miało miejsce wiele imprez pod hasłem dni lotnictwa. Nie obyło się bez wypadków śmiertelnych.


Zdjęcia z Szczecin Dąbie


Zdjęcia z Szczecin Dąbie


Zdjęcia z Szczecin Dąbie


Zdjęcia z Szczecin Dąbie




Zdjęcia z Szczecin Dąbie





Nie zniechęciło to do rozwoju i znalezienia większej ilości zainteresowanych korzystaniem z usług dąbskiego aeroklubu. W roku 1937 zbudowano wieżę kontrolną i halę dla samolotów. W czasie wojny szkołę lotniczą zamknięto, natomiast port przejęła Luftwaffe. W czasie rozruchów marcowych w 1945 roku, lotnisko zostało zdewastowane i popadało powoli w ruinę. Podczas wojny w hangarach lotniczych ustalano multum możliwości podbicia całej Europy, czego dowodem jest relacja z po marcowych oględzin miejsca przez kaprala Kuleszę. Po 1945 roku odbudowano zniszczone lotnisko.
http://dzieciecapodroz.pl/szczecinskie-dabie/
http://lotniczapolska.pl/Lotnisko-Szczecin-Dabie-i-o-szczecinskim-lotnictwie,7959

Port Stockholm-Lindarängen
 , z którego odbywały się loty do Gdańska

https://sv.wikipedia.org/wiki/Lindar%C3%A4ngens_flyghamn 





http://www.ronaldv.nl/abandoned/airfields/SE/stockholm.html



Fokker F III

Informacja o tym samolocie w Górkach zaznaczona została w książce Macieja Bakuna.

Wyprodukowano ok 600 maszyn: 103Flugboote „Typ A", 18Flugboote „Typ E", 2Flugboote „Typ F", 12Flugboote „Typ G", 30Flugboote „Typ J", 98Flugboote „Typ K", 128Flugboote „Typ KG", 105Flugboote „Typ L", 2Flugboote „Typ M", 27Flugboote „Typ R", 38Flugboote „Typ S", 3Flugboote „Typ T" -zadnej wzmianki o modelu W!!!

Na stronie http://historia.trojmiasto.pl/Zapomniany-port-lotniczy-na-Wyspie-Sobieszewskiej-n75338.html# podano model F3W jako Fokker(taki nie istniał)
Model tego typu to Wright  F3W
chyba że mamy do czynienia z:
http://www.dutch-aviation.nl/index5/Civil/index5-2%20F3W.html i jest to chyba jedno z jedynych zachowanych zdjęć F III serii W.




Fokker opracował wersję F.III z pływakami, posiadał płetwę grzbietową(nie wprowadzono tej wersji do produkcji seryjnej)
Najbardziej udana wersja F.IIIs przebudowana przez Karla Grulich w niemieckim Aero Lloyd dla Deruluft.
Samoloty przebudowane w 1925 miały oznaczenia DALFokker F.III/ Grulich V.I Nie zachowały się podobno zdjęcia i rysunki tej maszyny.

 http://www.dutch-aviation.nl/index5/Civil/index5-2%20F3.html
Jeden z samolotów F III miał rekord przelotu i pobił przelot maszyny Dornier Super Wal

Fokker-Grulich F.III D 180 Main 1531 06.02.23     6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 180
Fokker-Grulich F.III  D 353 Donau 1551  24ex DDL, 6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 353
Fokker-Grulich F.III   D 378   1552  .24   6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 378
Fokker Grulich F.III   D 468   1554     .24     6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 468
Fokker-Grulich F.III  D 447 Ems  1553  .24     6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 447
Fokker-Grulich F.III  D 489    Etsch     1555     .24     6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 489
Fokker-Grulich F.III  D 503  Leine  1556  .24  6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 503/ D-ORIP
Fokker-Grulich F.III  D 516 Flensburg 1557  24.6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 516
Fokker-Grulich F.III   D 526   1558  .25  18.9.25 to DDL as T-DOFF
Fokker-Grulich F.III   D 533  Oder  1559     .25     6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 533
Fokker-Grulich F.III     D 554         1562     .25     2.5.25 to DLL as T-DAFA
Fokker-Grulich F.III     D 545         1561     .25     16.5.25 to DDL as T-DOFC
Fokker-Grulich F.III     D 542         1560     .25     5.8.25 to DDL as T-DOFD
Fokker-Grulich F.III     D 554         1562     .25     2.5.25 to DLL as T-DAFA
Fokker-Grulich F.III  D 575  Isar     1563    .25   6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 575
Fokker-Grulich F.III     D 594     Fulda     1564     .25     1925 to Süddeutscher Aero Lloyd AG as D 594/ D-OTIK
Fokker-Grulich F.III     D 701     Saale     1565 .25     6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 701
Fokker-Grulich F.III     D 716     Schwarza     1566     .25     6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 716/ D-OLIK
D-716

Fokker-Grulich F.III     D 729     Unstrut     1567     .25     6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 729
Fokker-Grulich F.III     D 743     Inn     1568     .25     6.1.26 to Deutsche Luft Hansa AG as D 743
Polski akcent - lotnisko Puck
W sierpniu 1925 r. Polska Linia Lotnicza ”Aerolot”<Polska Linia Lotnicza "Aerolloyd">. zakupiła w firmie Aktiebolaget Flygindustri Malmö samolot Junkers G-23W planując uruchomienie komunikacji lotniczej na trasie Warszawa-Gdańsk-Malmö-Kopenhaga. Junkers G-(23?)24W  S-AAAR otrzymał w Polsce znaki rejestracyjne P-PAWA i stacjonował w bazie Morskiego Dywizjonu Lotniczego w Pucku. W dniu 15.08.1925 r. samolot wykonał lot próbny z Gdańska przez Malmö do Kopenhagi i z powrotem. Ponieważ zrezygnowano z uruchomienia linii, samolot wrócił 20.8.1925 r. do wytwórni w Szwecji. Wkrótce został sprzedany do Niemiec, gdzie po przerobieniu na wersję lądową i wyposażeniu w inne silniki, otrzymał oznaczenie G-24L i był używany przez wiele lat.

G-(23?)24W  S-AAAR


W 1926 r. ”Aerolot” < https://pl.wikipedia.org/wiki/Aerolot >powrócił do koncepcji otwarcia linii do Kopenhagi. Ze szwedzkiej wytwórni wypożyczono G-23W o znakach S-504 na okres 20.8. do 3.09.1926 r. i w dniu 24.8.1926 r. wykonano lot próbny na trasie Puck-Kopenhaga-Puck.



G-23W o znakach S-504


Według innej informacji PLL Aerolot próbowali w sierpniu 1925 roku uruchomić regularną usługę przez Bałtyk do Malmö.
W tym celu testowano Junkers G 24 W z oznaczeniami: S-AAAR. W Polsce otrzymał nowe: P-PAWA. Po tygodniu testów zwrócono maszynę.






Ciekawostka - Lotnisko molo Sopot

Podczas letniego sezonu kąpielowego 1923, molo w Sopocie było używane kilka razy jako pomost dla wodnosamolotów. Wykorzystano do tego Junkers F 13 D-255 "Swan", który odbywał  loty  z Hamburga  3.-5 czerwca 1923. Regularne loty z sopockiego molo były uciążliwe dla turystów wiec administracja zaproponowała Südbade.
Mapa Sopot z 1910 roku https://de.wikipedia.org/wiki/Sopot




Niestety, badania wykazały na występowanie prądów morskich, mierzei i częstych wiatrów morskich zakłócających ruch lotniczy. Nie spełnił niestety oczekiwań dlatego szukano nowego miejsca, które będzie odpowiednie przy złej pogodzie i wzburzonym morzu. Wybrano Plehnendorf (dziś Płonia) miejscowość, 7 km na wschód od Gdańska   Oficjalnie lotnisko "Danzig-Plehnendorf" powołano w maju 1925.


Ciekawostka - Lotnisko Westerplatte:
Na jesień 1924 roku, niemiecka Aero Lloyd prowadziła transport i  próbne nocne loty
Berlin - przez Kopenhaga - Szczecin. We wrześniu i październiku 1924 na trasie Berlin - Szczecin - Kopenhaga utworzono testowe loty nocne. Na odcinku z Berlina do Szczecina użyto Fokker F II z DzAL Dz 3 i 4 Dz  - wyposażone w światła lądowania i dodatkowego oprzyrządowania nocnego. Lotnisko znajdowało się w Szczecin- Dąbie.

Później wykorzystano do tego Dornier "Dolphin" D-277 na pokładzie z pilotem Horst-em Merz-em(wyszkolony w 1914r na lotnisku Langfurt- Wrzeszcz). W nocy z 13 października 1924 roku wodnosamolot odbył lot reklamowy wzdłuż wschodniego wybrzeża do Gdańska. Za linie lądowania(ognia) posłużyły łodzie rybackie i flary.



Ciekawostka reklamowa:
Statek z prospektu reklamowego Sobieszewa, który pływał z Danzig do kurortu Bohnsack



„SIEGFRIED” pojawił się w Gdańsku w sierpniu 1925 r. za sprawą firmy Lübziner Dampfergenossenschaft G.m.b.H, Lübzin [ dz.Lubczyna woj. zachodniopomorskie] jego portem macierzystym był Danzig. Ten zbudowany w 1909 roku w stoczni Gebruder Sachsenberg w Rosslau statek miał 31,87 m długości, 5,32 m szerokości i 80 cm zanurzenia. Posiadał dwie maszyny parowe po 60 KM każda. Zanim pojawił się w Gdańsku pływał w Halle nad rzeką Saale u Karla Demera. W maju 1916 roku zmienił banderę na holenderską pływając w Hollandsche Scheepsverband Mij w Amsterdamie. Pod koniec roku 1918 lub 1919 trafił do Ernsta Rothera z Charlottenburga , który był maklerem morskim. Prawdopodobnie w 1921 roku trafił do Königsberga do firmy Wischke & Reimer, pływając na Zalewie Wiślanym i Zatoce Gdańskiej. W sierpniu 1925 roku pojawił się w Gdańsku gdzie pracował przez 5 lat. W 1930 roku opuszcza Gdańsk i odpływa do Szczecina, Armatorem był Gustav Schulz [Stettin] po roku 1945 armator przeniósł się do Loitz nad rzeką Peene a potem do Wiek na Rugii. W 1951 r. statek nabył Bruno Langwald z Berlina Müggelheim i Karl Steinhöfel z Birkenwerder nazywając go „ELLI-MIENE”. Złomowany w 1957 roku.
http://www.forum.dawnygdansk.pl/printview.php?t=2297
http://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=13792





Autobus do Sztutowo i Sobieszewo:






Podsumowując.
 Lotnisko w Górkach Wschodnich można nazwać pechowym przez swoje położenie geograficzne. Teren rozdzieliła powódź i utworzyła Wisłę Śmiałą, nazwaną tak przez Wincentego Pola. Górki nie znalazły się w granicach Wolnego Miasta Gdańska i nie były tak popularne, jak sąsiedni Bohnsack (Sobieszewo) Dlatego trudno zdobyć stare szczegółowe mapy, dane adresowe. Jeśli maja Państwo jakieś ciekawe zdjęcia lub informacje z okolic lotniska, podeślijcie nam i zaktualizujemy historie.


Dziękuję za wizytę.
www.praust.blog.pl
praust@poczta.fm
https://web.facebook.com/Ocalic.od.zapomnienia.Praust

o
Etykiety:

Aussenarbeitslager Russoschin bei Praust, Reichsbahn Russoschin (zewnętrzny obóz pracy Rusocin)

      Aussenarbeitslager Russoschin bei Praust, Reichsbahn Russoschin (zewnętrzny obóz pracy Rusocin) W 2015 roku podczas poszukiwań dokumen...